Chociaż każdy kraj ma inną charakterystykę, wynikającą z różnych doświadczeń, istnieją również wspólne trendy. Niniejsza sekcja podsumowuje sytuację w całej Europie w sześciu kluczowych obszarach.
Związki zawodowe
Związki zawodowe odgrywają ważną rolę we wszystkich badanych krajach, chociaż odsetek pracowników, którzy są członkami związków (gęstość uzwiązkowienia) jest bardzo zróżnicowany, a gęstość nie jest jedynym wskaźnikiem zdolności związków do mobilizowania pracowników. W większości państw europejskich istnieje kilka konkurujących ze sobą konfederacji związkowych, często podzielonych ze względów politycznych, choć różnice ideologiczne mogą być obecnie mniej istotne niż w przeszłości. Ponadto w wielu konfederacjach działają silne związki indywidualne.
Negocjacje zbiorowe
Negocjacje zbiorowe to sposób, w jaki pracownicy, za pośrednictwem swoich związków zawodowych, mogą negocjować warunki, na jakich są zatrudnieni. Odsetek pracowników, których warunki pracy są ustalane w drodze negocjacji zbiorowych, różni się znacznie w poszczególnych krajach Europy. Liczba ta staje się coraz ważniejsza, ponieważ dyrektywa UE z 2022 r. wymaga od rządów podjęcia działań, jeśli zasięg jest niższy niż 80%. Poziom, na którym odbywają się negocjacje, również jest różny - niektóre umowy obejmują całą branżę, podczas gdy inne obejmują tylko jednego pracodawcę lub czasami tylko część jednego miejsca pracy.
Reprezentacja w miejscu pracy
Reprezentacja pracowników w miejscu pracy odgrywa kluczową rolę w obronie i wspieraniu interesów pracowników w miejscu ich pracy. Struktury te różnią się w poszczególnych krajach Europy, obejmując zarówno reprezentację za pośrednictwem lokalnych organów związkowych, jak i rad zakładowych - lub podobnych struktur wybieranych przez wszystkich pracowników. Najczęstszym rozwiązaniem jest to, że prawo przewiduje zarówno związki zawodowe, jak i rady zakładowe lub struktury typu rady zakładowej. Jednak w pięciu krajach istnieją tylko rady zakładowe, a w ośmiu reprezentacja w miejscu pracy odbywa się głównie za pośrednictwem związków zawodowych. Istnieją również znaczne różnice w zakresie zadań i praw przedstawicieli w miejscu pracy pod względem sposobu ich wyboru, ochrony, jaką posiadają, a także czasu wolnego, szkoleń i innych zasobów, którymi dysponują.
Reprezentacja pracowników na poziomie zarządu
Posiadanie przedstawicieli pracowników na najwyższym szczeblu w firmie - w zarządzie lub, w niektórych krajach, w radzie nadzorczej - daje pracownikom szansę na wywieranie pewnego wpływu na podejmowanie strategicznych decyzji. Reprezentacja pracowników na poziomie zarządu istnieje zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym w 14 z 30 badanych państw, a w kolejnych czterech istnieje ona tylko w części sektora publicznego. Krajowe progi, powyżej których wymagana jest reprezentacja pracowników na poziomie zarządu, wahają się od 25 do 1000, a liczba miejsc na poziomie zarządu zajmowanych przez przedstawicieli pracowników waha się od zaledwie jednego do połowy całości. Istnieją również różnice w sposobie wyboru przedstawicieli pracowników, a w jednym kraju, Holandii, wybrani członkowie zarządu są dalecy od interesów pracowników.
Zdrowie i bezpieczeństwo
Zapewnienie, że pracownicy są konsultowani i informowani o zdrowiu i bezpieczeństwie w ich miejscu pracy jest ważnym elementem zagwarantowania im bezpieczeństwa. We wszystkich krajach objętych badaniem istnieją struktury zapewniające reprezentację pracowników w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy. Istnieją jednak różnice w sposobie organizacji tej reprezentacji. Najczęściej spotykaną strukturą jest połączenie przedstawicieli pracowników ds. bezpieczeństwa i higieny pracy z własnymi uprawnieniami oraz wspólnego komitetu pracowników i pracodawców. W innych państwach istnieją jednak tylko wspólne komitety, w niektórych tylko przedstawiciele pracowników, a w jeszcze innych kluczową rolę odgrywa istniejąca rada zakładowa. Istnieją również różnice w sposobie wyboru przedstawicieli ds. bezpieczeństwa i higieny pracy, progach, przy których organy muszą zostać utworzone, oraz uprawnieniach, jakie im przysługują.
Reprezentacja na poziomie europejskim
Europejskie Rady Zakładowe (ERZ) i podobne struktury zapewniają mechanizm informowania i konsultowania się z pracownikami na poziomie europejskim, z przedstawicielami pracowników z zainteresowanych krajów zebranymi w jednym organie. Sposób ich działania jest określony w umowie z danym przedsiębiorstwem. Jednak zasady decydujące o tym, kto negocjuje tę umowę, są określone w ustawodawstwie krajowym i zasadniczo odzwierciedlają istniejące struktury w danych krajach.
Inne linki